KARADENİZ HAVZASINDA SINIR ÖTESİ İŞBİRLİĞİ PROGRAMI
PROGRAMIN AMACI VE KAPSAMI
Karadeniz Havzasında Sınır Ötesi İşbirliği Programı, Avrupa Birliği’nin 2007 yılından itibaren ülkemizin katılım sağladığı çok taraflı bir işbirliği programıdır. 2021-2027 döneminde AB’nin Uyum Politikası altında yürütülen bu program, önceki dönemlerde AB’nin Doğu Avrupa, Güney Kafkaslar ve Akdeniz havzasındaki komşu ülkeler ve toplumlar arasındaki iş birliğini güçlendirmek, bölgesel istikrarı, refahı ve güvenliği artırmak amacıyla geliştirdiği Avrupa Komşuluk Politikası çerçevesinde yürütülmektedir.
FİNANSAL KAYNAKLAR VE EVRİMİ
Program, Avrupa Komşuluk ve Ortaklık Aracı (ENPI) kapsamında AB’nin dış sınırlarına yönelik oluşturulan 15 sınır ötesi işbirliği (SÖİ) programından biri olarak2007 yılında uygulanmaya başladı. Programın 2007-2013 dönemi bütçesi 38,5 milyon avro olup bu tutarın 35,1 milyon Avroluk kısmı AB tarafından sağlanmıştır. Türkiye’nin bu dönemde Programa katılımı IPA-Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı fonlarıyla desteklenmiştir.
2014-2020 döneminde, ENPI’nın devamı niteliğindeki Avrupa Komşuluk Aracı (ENI) kapsamında uygulanmaya devam etti. Programının 2014-2020 dönemi bütçesi yaklaşık 54 milyon avro olup bu tutarın 49,03 milyon avrosu AB katkısıdır.
2021-2027 döneminde ise AB Uyum Politikası ile entegre edilerek, AB ülkeleri ve bölgeleri arasındaki işbirliğini destekleyen Interreg programları kapsamına dâhil edildi. Bu doğtultuda, Program AB’nin dış sınırlarında yürütülen sınır ötesi işbirliği programlarını temsil eden “Interreg NEXT” (Neighbourhood at External Borders) tanımlamasıyla yürütülmeye başlandı. Programın 2021-2027 dönemi bütçesi 94,7 milyon avro olup bu tutarın 86 milyon avrosu AB katkısıdır.
Programın bütçesinin %90 oranındaki kısmı AB tarafından Interreg fonları ile finanse edilirken %10’luk kısmı ise Programda yer alan ülkelerce karşılanmaktadır.
Programın Uygulama Alanı
Programın 2007-2013 döneminden bu yana aşağıdaki ülkeler ve bölgeler program kapsamında yer almaktadır:
Bulgaristan – Severoiztochen, Yugoiztochen
Ermenistan – Tüm ülke
Gürcistan – Tüm ülke
Moldova – Tüm ülke
Romanya – Güneydoğu Bölgesi
Türkiye – Karadeniz kıyısı ve çevresindeki 25 il
Ukrayna – Odessa, Mykolaiv, Kherson, Zaporihzhia ve Donetsk Oblast
Yunanistan – Orta Makedonya, Doğu Makedonya-Batı Trakya
Türkiye’de 25 il, Düzey II sınıflandırmasına göre 7 bölge içinde programa dâhil edilmiştir:
TR21: Tekirdağ, Edirne, Kırklareli
TR10: İstanbul
TR42: Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova
TR81: Zonguldak, Karabük, Bartın
TR82: Kastamonu, Çankırı, Sinop
TR83: Samsun, Tokat, Çorum, Amasya
TR90: Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane
PROGRAMIN YÖNETİM YAPILARI
İzleme Komitesi (MC) – Karar alma organı, Program ülkelerinin Ulusal Otorite ve Yönetim Makamı temsilcilerinden oluşur.
Yönetim Makamı (MA) – Programın uygulama sürecini yönetir, Romanya Kalkınma, Bayındırlık ve Yönetim Bakanlığı tarafından üstlenilmektedir.
Denetim Makamı (AA) – Programın denetiminden sorumludur, Romanya Sayıştayı tarafından yürütülüt.
Ulusal Otorite (NA) – Programın diğer Ulusal Otoritelerle birlikte yönlendirir ve lke içi koordinasyonu sağlar. Türkiye için bu yapı, Avrupa Birliği Başkanlığı Sınır Ötesi İşbirliği Daire Başkanlığıdır.
Ortak Sekretarya (JS) – Programub uygulamasına ve proje yararlancılarına destek verir, Romanya/Köstence’deki Güneydoğu Bölgesel Kalkınma Ajansı bünyesinde oluşurulan uluslararası bir yapıdır.
Ulusal Kontrolör (NC)– Projelerin program kuralları ve ulusal mevzuata uygunluğunun kontrolünden Türkiye’de Avrupa Birliği Başkanlığı İzleme ve Değerlendirme Daire Başkanlığı tarafından yürütülmektedir.
Denetçiler Grubu Üyesi (MoGoA) – Programın denetiminde Denetim Makamına destek olur, Türkiye’de Hazine ve Maliye Bakanlığı Hazine Kontrolörler Kurulu tarafından yürütülmektedir.
Ulusal İrtibat Noktası (NCP) – Programın yerelde tanıtılması ve potansiyel proje yararlanıcılarına destek olur, Türkiye için Avrupa Birliği Başkanlığı İstanbul Temas Noktası bu görevi yerine getirmektedir.