Ufuk Avrupa Nedir?
Avrupa Birliği (AB); araştırmacıların, bilimsel bilginin ve teknolojinin serbestçe dolaştığı bir Avrupa araştırma alanı oluşturarak, Avrupa Birliği’nin bilimsel ve teknolojik temelini güçlendirmek ve rekabet edebilirliğini artırmak amacıyla Birlik hedefleri doğrultusunda tüm araştırma faaliyetlerini teşvik etmektedir. Bu teşvik mekanizması da 1984 yılından bu yana çerçeve programlar aracılığı ile oluşturulan çok yıllı AR-GE ve yenilikçilik mali destekleri ile yürütülmektedir. Ülkemiz de 2003 yılından bu yana AR-GE ve yenilikçilik alanında yürütülen çok yıllı çerçeve programlarına katılım sağlamaktadır.
Avrupa Birliği 9. Çerçeve Programı olan Ufuk Avrupa ile 2021-2027 yılları arasında 95,5 milyar avroluk bütçeyle bilim ve yenilik faaliyetlerinin desteklenmesi hedeflenmektedir.
Ülkemizin Programa Katılımı
Türkiye 6. Çerçeve Programından (ÇP) başlayarak AB’nin bilim ve araştırma alanındaki çerçeve programlarına katılım sağlamaktadır. Ülkemiz son olarak 9. ÇP olarak bilinen 2021-2027 döneminde yürütülmekte olan Ufuk Avrupa Programı’na 27 Ekim 2021 tarihinde imzalanan ve 16 Kasım 2021 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren katılım anlaşması uyarınca katılım sağlamaktadır.
Ufuk Avrupa Programı ülkemizde Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) tarafından koordine edilmektedir.
Ufuk Avrupa Programının Amaçları Nelerdir?
- Avrupa Birliği’ni bilimsel ve teknolojik yönden güçlendirmek,
- Avrupa’nın yenilik kapasitesini, rekabetçiliğini ve istihdamını yükseltmek, toplum önceliklerini karşılamak,
- Avrupa’nın sosyo-ekonomik model ve değerlerini sürdürmektir.
Aşağıdaki kilit stratejik yönelimler, 2025-2027 dönemi için başlıca öncelikleri ortaya koymaktadır:
- Yeşil dönüşüm: Ufuk Avrupa Ar-Ge faaliyetleri, Avrupa’nın 2050 yılına kadar dünyanın ilk iklim-nötr kıtası haline gelmesini ve biyolojik çeşitlilik kaybı ile kirlilikle mücadelesini desteklemelidir. Ufuk Avrupa kaynaklarının en az %35’i iklim eylemlerine, 2025-2027 dönemi için ise %10’u biyo-çeşitlilik eylemlerine tahsis edilmiştir.
- Dijital dönüşüm: Dijital dönüşümü destekleyen araştırmalar, Avrupa’nın rekabet gücü ve “açık stratejik özerkliği” ile insan odaklı standartların belirlenmesi açısından kritik önem taşımaktadır. Aynı zamanda yeşil dönüşümün gerçekleştirilmesi için de anahtar niteliğindedir. 2021-2027 döneminde, Ufuk Avrupa kapsamında temel dijital teknolojilere en az 13 milyar avro yatırım yapılması kararlaştırılmıştır.
- Daha dirençli, rekabetçi, kapsayıcı ve demokratik bir Avrupa: Avrupa’nın sosyal hakları, demokratik değerleri ve ilkeleri, küresel ölçekte teşvik edilebilmesi için sağlam bir temele ihtiyaç duymaktadır. Ufuk Avrupa araştırma faaliyetleri bu temeli sağlamaya yardımcı olacaktır. Bu kapsam, sivil güvenlik, adil ve çevre dostu bir ekonomik model, sağlık ve refah ile demokratik katılım üzerine yapılacak araştırmaları içerir.
Açık stratejik özerklik ve kritik teknolojilerin geliştirilmesi ve uygulanmasında Avrupa’nın lider rolünü güvence altına almak, bu üç kilit stratejik yönelimin tamamında geçerli olan temel ilkelerdir.
Ufuk Avrupa, araştırmaya dayalı çözümler için geniş bir araç yelpazesi sunmaktadır: temel araştırmadan çığır açıcı inovasyona, oradan da yenilikçi çözümlerin geliştirilmesi ve uygulanmasına kadar uzanan bir süreci kapsar.
Ufuk Avrupa Programı’nın Yapısı
Ufuk Avrupa Programı’nın yapısı 3 bileşen altında toplanmaktadır:
Ufuk Avrupa Programı’nın Misyonları Nelerdir?
Ufuk Avrupa Programı kapsamında çalışma programlarının topluma daha iyi tanıtılabilmesi, daha ölçülebilir hedefler dâhilinde değerlendirilebilmesi amacıyla Avrupa Komisyonu tarafından misyonlar oluşturulmuştur. Misyonlar karşı karşıya olduğumuz zorlukların bazılarına belirli bir bütçe ile ve belirlenmiş bir sürede çözümler sunmayı amaçlamaktadır. Komisyon tarafından belirlenen 6 misyon aşağıda belirtilmektedir:
1-Kanser Misyonu- Kanseri Yenebiliriz, İmkânsız değil
3 milyon kişinin hayatının kurtarılması için detaylı kanser araştırmaları, erken teşhis çalışmaları ve tedavi yöntemleri geliştirilecektir. Böylece, ülkemizde her 5 kişiden birinin ölümüne yol açan kanserin tedavisi, erken teşhis yöntemlerinin geliştirilmesi ve kanserin önlenmesine ilişkin çalışmalarla vatandaşlara katkı sağlanacaktır.
2-İklim Değişikliği Misyonu
İklim değişikliği ile mücadele için AB’nin araştırma ve yenilikçilik faaliyetlerinin koordinasyonuna imkân verecek ve vatandaşlar ile kamu politikalarını yakınlaştıracaktır.
3-Okyanus ve Sular Misyonu – Denizlerin ve Su Kaynaklarının Islahı
Gezegenimizin akciğerleri olan ve zengin biyo-çeşitliliğe sahip denizlerin, okyanusların ve doğal suların sağlıklı olması birçok habitat ve ekosistem için hayati öneme sahiptir. Bunun için deniz kirliliği ile mücadele, mavi ekonomiye geçiş, deniz kirliliği gibi alanlarda çalışmalar yürütülecektir.
4-İklim-Nötr ve Akıllı Şehirler Misyonu
İklim-nötr şehirlerin sayısının artırılması ve bu şehirlerin yenilikçilik merkezi haline getirilmesi hedeflenmektedir. Bu çerçevede ülkemizden İstanbul ve İzmir, ilgili çağrı çerçevesinde değerlendirmelerden başarıyla geçmiş ve seçilmeye hak kazanmıştır.
5-Toprak Sağlığı ve Gıda Misyonu- Toprağa Hayat Vermek ve Hayatı Korumak – Sürdürülebilir Gıda için Toprak Sağlığı
Gezegenimizde yaşamın devamlılığı ve insan sağlığı, gıda ihtiyacı ve iklim değişikliği ile mücadele için toprak kalitesinin iyileştirilmesi şarttır. 2030’a kadar toprak kalitesinde %75 oranında iyileşme hedeflenmektedir.
6-New European Bauhaus
Yeşil dönüşümün inşa edilmiş çevrelerde herkes için keyifli, çekici ve rahat hale gelmesini sağlayan bir politika ve finansman girişimidir. Bu girişim, sadece sürdürülebilir çözümleri değil, aynı zamanda kapsayıcı ve güzel olan çözümleri de teşvik ederken, Avrupa ve ötesindeki yerlerin, geleneklerin ve kültürlerin çeşitliliğine saygı göstermektedir.
Ufuk Avrupa Ortaklıkları Nelerdir?
Avrupa Ortaklıkları, Avrupa Komisyonu ile özel sektör, ulusal hükümetler veya diğer ilgili kuruluşlar arasında kurulan iş birlikleridir. Bu ortaklıklar, belirli araştırma ve yenilik alanlarında toplu yatırımlar yaparak hedeflere ulaşmayı amaçlamaktadır. Avrupa Komisyonu ve özel sektör veya ulusal hükümetler arasında yapılan anlaşmalarla belirli programlar üzerinde iş birliği yapılan Ortak Programlanan (Co-Programmed) Avrupa Ortaklıkları, ulusal veya bölgesel programlar ile AB programları arasında eş finansman modeli kullanılarak yürütülen ortaklıklardan meydana gelen Ortak Finansmanlı (Co-Funded) Avrupa Ortaklıkları ve Avrupa İnovasyon ve Teknoloji Enstitüsü (EIT) gibi kurumlar aracılığıyla kurulan uzun vadeli ortaklıklardan oluşan Kurumsal Avrupa Ortaklıkları olarak üç ana kategoride toplanmaktadır.
Ortak Programlanan Ortaklıklar:
Avrupa Komisyonu ve ilgili ortak arasında bir mutabakat zaptı ve/veya sözleşme düzenlemeleri çerçevesinde, ortaklığın temel hedeflerinin belirlendiği ve anahtar performans ve etki değerlendirme göstergelerini, bütçesel ve katkı payına ilişkin hükümler çerçevesinde oluşturulacak ve ortaklar tarafından yürütülecek ortaklıklardır. Bu ortaklıklar temelde sanayi ve AB arasında daha yakın işbirliğini amaçlamaktadır.
Ülkemiz aşağıdaki ortaklıklara katılım sağlamaktadır:
- AI, Data and Robotics
- Batteries (Batte4EU)
- Built4People (Binalar, Kentsel Dönüşüm)
- CCAM (Connected, Cooperative & Automated Mobility)
- Made in Europe (İleri Üretim Sistemleri)
- Processes4Planet
- Zero-emission Road Transport (2Zero)
- Zero-emission Waterborne Transport
- European Open Science
Ortak Finansmanlı Ortaklıklar:
Ülkelerin kendi aralarında başta araştırma kuruluşları ve kamu kurumları olmak üzere oluşturulan, üye devletlerin faaliyetlerinin bir kısmının faaliyetler çerçevesinde derç edilmesine imkân veren ve ortakların katkı payları ve AB eş-katkısı ile oluşturulan ortaklıklardır.
Ülkemiz aşağıdaki ortaklıklara katılım sağlamaktadır:
- Biodiversa+ (Avrupa Biyoçeşitlilik Ortaklığı)
- Clean Energy Transition (CETP)
- Driving Urban Transitions (DUT)
- ERA for Health / THCS (Transforming Health & Care Systems)
- European Rare Diseases Research Alliance (nadir hastalıklar)
- Water4All (Su güvenliği)
- SBEP (Sürdürülebilir Mavi Ekonomi)
- Animal Health and Welfare (hayvan sağlığı ve refahı)
- Agriculture of Data (tarım için veri)
- Innovative SMEs (Eureka / Eurostars vb. ile bağlantılı)
Kurumsallaşmış Ortaklıklar
- Ortak Girişimler (Joint Undertakings)
AB’nin Çok Yıllı Mali Çerçevesinde birçok üye devletin Avrupa Birliği’nin İşleyişi hakkında Antlaşmanın 187. Maddesi uyarınca bir araya gelerek oluşturduğu araştırma ve yenilikçilik faaliyetlerine ilişkin AB eş-katkısı ile yürütülen ve ortak girişim olarak ifade edilen ortaklıklardır.
Ülkemiz aşağıdaki kurumsallaşmış ortaklıklara katılım sağlamaktadır:
- Chips (eski KDT): Yarı iletken ve elektronik bileşenler alanında (ECSEL’in devamı).
- Clean Hydrogen (Temiz Hidrojen JU)
- Clean Aviation (Temiz Havacılık JU)
- Europe’s Rail (Avrupa Demiryolları JU)
- EuroHPC (Avrupa Yüksek Başarımlı Hesaplama JU)
- Key Digital Technologies (KDT – şimdiki “Chips JU” kapsamında)
- Smart Networks & Services (Akıllı ağlar ve hizmetler SNS)
- Metrology (Avrupa Metroloji Ortaklığı – Art.185)
- PRIMA (Art.185, Akdeniz Bölgesi Araştırma ve İnovasyon Ortaklığı) (Türkiye’nin H2020 döneminde de üyesi olduğu, Ufuk Avrupa kapsamında devam eden bir ortaklık).
- Bilgi ve Yenilik Toplulukları (KIC)
Avrupa Birliği’nin İşleyişi hakkında Antlaşmanın 185. Maddesi uyarınca Ufuk Avrupa Programı katılımcısı ülkelerin kuracağı ortak çok yıllı araştırma programlarına ilişkin ortaklıklardır. Bu yapılara gerek AB gerekse üye devletlerden ayrılan mali katkılar ile katılım sağlanmaktadır. 2021-2027 dönemine ilişkin olarak bu kategorideki yapılar henüz netlik kazanmamıştır. Öte yandan Avrupa Teknoloji ve Yenilikçilik Enstitüsü (EIT) kapsamında tematik alanda kurulan bilgi ve yenilikçilik toplulukları (KIC) bu ortaklık yapısında yer almaktadır.
Ülkemizin katıldığı Avrupa Yenilik ve Teknoloji Enstitüsü Bilgi ve Yenilik Toplulukları:
- EIT Digital
- EIT InnoEnergy
- EIT Urban Mobility
- EIT Food
Kimler Başvurabilir?
Önerdiği projede belirtilen Ar-Ge görevlerini gerçekleştirebilecek operasyonel ve mali uygunluğa sahip herhangi bir gerçek veya tüzel kişi (KOBİ’ler, sanayi kuruluşları, araştırma merkezleri, üniversiteler, kamu kuruluşları, kâr amacı gütmeyen kuruluşlar) Ufuk Avrupa Programı’na başvuru yapabilir.
Programın büyük bir bölümü en az üç farklı kuruluşun oluşturduğu çok ortaklı eylemlerin desteklendiği alanlardan oluşurken, Öncül Araştırma Destekleri, Marie Sklodowska-Curie Uluslararası Burs ve Araştırma Destekleri, ödüller, Avrupa Yenilikçilik Konseyi (EIC) gibi kuruluşların tek başlarına başvurabilecekleri tek faydalanıcılı proje teklif çağrıları mevcuttur.
Daha fazlasını bilmek ister misiniz?
Ufuk Avrupa Programı 2021-2027 dönemi Tüzüğü
Ufuk Avrupa bileşenleri altında yer alan küme, alan ve misyonlarla ilgili çağrı duyurularına Funding and Tenders Portalından erişim sağlanmaktadır.
Ufuk Avrupa programına ilişkin tüm belgelere Fonlar ve İhaleler Portalından erişim sağlanmaktadır.
Program ile ilgili yürütülen projeler ile ilgili bilgilere CORDIS portalından ulaşılabilmektedir.
Ufuk Avrupa Programı 2023-2024 Çalışma Programı
TÜBİTAK Ufuk Avrupa Programı resmi web sitesine ulaşmak için tıklayınız.
Gender Equality Plan
